بهمن محمدی

سلام ، از مدیر تالار سینما برای قرار دادن فیلم کوتاه گربه سیاه که امیدوارم شروع یک ارتباط پویا و مناسب بین تالارها و حرکت و فعالیت بیشتر در آنها باشد، تشکر می کنم و می خوا هم دو نکته را خاطر نشان کنم؛ نخست آنکه، داستان گربه سیاه مانند هر نوشته و آثار و کاری ، نشان دهنده ی شخصیت بوجود آورنده ی آن است که عوامل خارجی و محیطی در شکل دهی آن بسیار موء ثر بوده است و با مطالعه ی بیوگرافی نویسنده ی آن؛ ادگار آلن پو،واضح تر می شود؛ متولد بستون آمریکا، یتمی است که در کودکی پدر و مادر سکاتلندی الاصل هنرمندش (از بازیگران دوره گرد) را از دست داد و از طرف یک خانواده ثروتمند آمریکائی به فرزندی پذیرفته می شود و از روی دور اندیشی و احتیاط پدر خوانده پولدارش با نام خانوادگی ؛ پو آلن،از اینکه مبادا در آینده از وارثان خانوادگی اش شود و از او ارث ببرد، برای او نام خانوادگی ؛ آلن پو را برگزید و به ثبت رساند. تحصیلات دانشگاهی اش را ناتمام گذاشت و به ادبیات روی آورد که در هرکدام صاحب سبک است و جالب اینکه آلن پو ی پروتستان مسلک ،مقالات تاءمل برانگیزی هم درباره فلسفه و معنویات دارد.مرگ همسرش و فقر و ناکامی های زندگی اش،همگی، تاءثیر عمیقی در او و آثارش گذاشتند. ولی،تحلیل روانشناسانه افراد ارزشی ندارد؛ چه سودی از دانستن قوت و ضعف های روانی و شخصیتی افراد خواهیم برد؟ به یقین،هیچ جز آنکه حس کنجکاوی امان را ارضاء می کند: چون،آثار و کارهای افراد است که باعث توجه و شهرت اشان شده است ؛ پس،همه ی آنها را رها می کنم و می گویم؛ در داستانها ی عموما دهشتناک او ، دو نکته فوق العاده و درخشان آنست که؛ اولا،درابتدا و سطرهای اولیه ی آنها،خواننده آنها را اغراق آمیز و باورنکردنی می داند ولی، با ادامه و در سطرهای بعدی ، چنان مجذوب و همسو با آن می شود که آنرا کاملا معقول و طبیعی و واقعی می یابد! و در ثانی،بخوبی و با مهارت چهره ی درندگی و حیوانی شخصیت "قهرمان" خود را، (در برابر غالبا قربانیان خوب و یا عادی)،به خواننده بعنوان قابلیت های یک "انسان"، عرضه می کند!! که روال رایج و متداول اکثر قریب به اتفاق همه ی داستانهای او ست که بیشتر تمرکز بر جنبه های منفی است: این هم گرچه در ابتدا،افراطی می نماید ولی، با کمی تاءمل،کاملا ممکن و واقعی است که درحوادثی که سراسر دنیا در تاریخ و گذشته و حال اتفاق افتاده و روی می دهد،مشهود است. هرگز فراموش نمی کنم که مرحوم علامه ی جعفری،در یکی از سخنرانی هایش می گفت؛ " که بسیار به انسان و کارهایش خوش بین بودم،(چنانکه معمول نظرات اغلب روانشناسان و کسانیکه دستی در مطالعات روانشناسی دارند و از جمله مرحوم علامه جعفری)، تا اینکه شبی ،چنگیز خان مغول را با دندانهائی بزرگ و تیز،آغشته بخون که تکه های گوشت انسان به آن آویزان بود و در چنگال های خونی اش سر انسانی را بدست داشت دیدم که شخصی به او اشاره کرد و به من گفت:این همان انسانی است که آن همه به او خوشبینی!! ". هر دو اشاره بالا،نمایانگر علم و تسلط بر شناخت انسان و مهارت او بر بیان هنرمندانه ی آنهاست. اما، درباره ی فیلم قرار داده شده ی فوق به نظر من: با اینکه کارگردان آمریکائی است ولی، شاید بخاطر خلق یک اثر کلاسیک فاخر،از لهجه ی پرزرق و برق بریتیش و فضای بریتانیائی استفاده کرده که اصلا ربطی با جامعه و فضا و حال و هوای آمریکای اواسط قرن نوزدهم ندارد، گرچه با کلمه ی ؛...based on، تلویحا به آن اشاره کرده است. قاتل،گاه طوری سخن می گوید که گویا دارد از روی نوشته ای می خواند و یا کلمه به کلمه از گوشی به او یادآوری می کنند! و گاه چنان با عجله و تند سخن می گوید که گویا می ترسد، آنچه می خواهد بگوید را فراموش کند!! و جلوه ها هم جالب و جذاب نیستند. همه ی اشکالات بالا،باعث ملال و خستگی می شود و گرچه داستان کوتاه است ولی، نمی بایست در ساخت آن سهل انگاری می شد. ایکاش نسخه ی دیگری هم از آن باشد، که از آن جذابتر باشد. متشکرم